ອະຣິຍະສັດ໔

ອະຣິສັດ໔
ອະຣິຍະສັດ໔ຫຼືຈະຕຸຮາຮິຍະສັດຫຼືອະຣິຍສັດເຊິ່ງເປັນຫຼັກຄຳສອນຂອງພຣະພຸດທະເຈົ້າອັນແປວ່າຄວາມຈິງອັນປະເສີດຄວາມຈິງອັນເປັນອະຣິຍະບຸກຄົນຫຼືຄວາມຈິງທີເຮັດໃຫ້ຜູ້ເຂົ້າເຖິງເປັນອະຣິຍະເຊິ່ງມີຢູ່ນຳກັນ໔ປະການຄື:
໑.ທຸກ
ຄືສະພາບທີທົນໄດ້ຢາກສະພາວະທີທົນຢູ່ໃນສະພາບເກົ່າບໍ່ໄດ້ສະພາບທີບິບຄັ້ນໄດ້ແກ້ຊາດ(ການເກີດ)ຊຣາ(ການເເກ່ເຖົ້າ)ມຣນະ(ການຕາຍ,ການສະລາຍໄປການສູນສີ້ນໄປ)ການປະສົບກັບສິ່ງັນເປັນທີຮັກການພັດພາກຈາກສິ່ງອັນເປັນທີຮັກການປາຖະນາສິ່ງໃດແລ້ວບໍ່ສົມດັງປາຖະນາໃນສິ່ງນັ້ນກ່າວໂດຍຍໍ້ຄືທຸກກໍຄືອຸປະທານຂັນຫຼືຂັນ໕
໒.ສະມຸທັຍ
ຄືສາເຫດທີເຮັດໃຫ້ເກີດທຸກໄດ້ແກ່ຕັນຫາ໓ຄືກາມຕັນຫາ-ຄວາມທະຍານຍາກໃນກາມຄວາມຍາກໄດ້ທາງກາມ,ພາວະຕັນຫາ-ຄວາມທະຍານຍາກໃນພົບຄວາມຍາກເປັນນີ້ເປັນນັ້ນຄວາມຍາກທີປະກອບດ້ວຍພວທິດທິແລະ ວິພວຕັນຫາ-ຄວາມທະຍານຍາກໃນຕວາມປະກົດຈາກພົບຄວາມຍາກບໍ່ເປັນນັ້ນເປັນນີ່ຄວາມຍາກທີປະກອບດ້ວຍວິພວທິດທິຫຼືອຸຈເສດທິດທິ
໓.ນິໂຣດ
ຄືຄວາມດັບທຸກໄດ້ແກ່ດັບສາເຫດທີເຮັດໃຫ້ເກີດທຸກກ່າວຄືດັບຕັນຫາທັງ໓ໄດ້ຢ່າງສີ້ນເຊິງ
໔.ມັກ
ຄືແນວທາງປະຕິບັດທີນຳໄປສູ່ຫຼືນຳໄປເຖິງຄວາມດັບທຸກມີອົງປະກອບຢູ່ ໘ ປະການຄື ໑ສຳມາທິດທິ-ຄວາມເຫັນຊອບ໒ສັມມາສັງກັບປະ-ຄວາມດຳຣິຊອບ໓ສັມມາວາຈາ-ເຈຮຈາຊອບ໔ສັມມາກັມມັນຕະ-ເຮັດອາຊີບຊອບ໕ສັມມາອາຊີວະ-ການລຽງຊີບຊອບ໖ສັມມາວາຍາມະ-ພະຍາຍາມຊອບ໗ສັມມາສະຕິ-ລະລືກຊອບ໘ສັມມາສະມາທິ-ຕັ້ງໃຈຊອບເຊິ່ງຮວມອີກຊື່ໜຶ່ງຮ້ອງໄດ້ວ່າ”ມັຊຊິມາປທິປະທາຫຼືທາງສາຍກາງ.
ມັກມີອົງແປດນີ້ສະຫຼຸບລົງໃນໄຕຣສິກຂາໄດ້ດັງນີ້໑ອະທິສິລະສິກຂາໄດ້ແກ່ສັມມາວາຈມສັມມາກັມມັນຕະແລະສັມມາອາຊີວະ໒ອທິຈິຕສິກຂາໄດ້ແກ່ສັມມາວາຍາມະສັມມາສະຕິແລະສັມມາສະມາທິ໓ອທິປັນຍາສິກຂາໄດ້ແກ່ສັມມາທິດທິແລະສັມມາສັງກັບປະອະຣິຍະສັຈ໔ນີ້ຮ້ອງງ່າຍໆວ່າທຸກສະມຸທັຍນິໂຣດແລະມັກ.